Mayn ershte bagegenish mit der yidisher ukraine

1. "Far vos davke ukraine?"

Zumertsayt in 2001 bin ikh geforn keyn ukraine af tsvey un a halb khadoshim.

Mestome vet ir bald fregn mir, "farvos davke ukraine? " Volt ikh geentfert af aza frage, "vayl ikh bin dokh a meshugener."

Ikh gloyb, az yieder fun undz hot an ort oder etlekhe erter, vos tsien undz tsu afn gants umbakantn oyfn. Men ken heysn aza ort vi "heylike ort". Aza ort ken zayn, lemoshl, a kleyninke dorf, vu du host gelebt di kinder-yorn, oder ken zayn metropolisher shtot vi niyu-york. Aza ort ken zayn yerushalaym, di reale oder di fantastishe, oder ken zayn azoy "ekizotisher" indzl vi yapan. Al-kol ponem muz zayn benkshaft keyn aza ort a vikhtike teyl fun yiedns lebn.

Khoch ikh veys nisht zikh aleyn, tsufelik oder nisht, iz aza "heylike ort" far mir geven davke ukraine, mer bediek, yidishe shtetlekh fun podolye un volin, vos iz geven di vig fun di khasides.

Dem emes zogndik, bin ikh shoyn geven a mol in ukraine far ot der nesie. S'iz geven etlekhe finf-zeks yorn tsurik, ven ikh hob zikh gelernt rusish un rushishe literatur in moskve. Demolt hob ikh shtudirt di verk un di biografishe faktn fun a shrayber, vos heyst vasili grossman, on sofek, eyner fun di greste rusishe shraybers fun dem tsvantsikstn yorhundert.
Khoch vasili grossman iz geboyrn gevorn in berdichev, dem tipishn yidishn shtetl in ukraine, iz er ufgevoksn in mamesh an asimilirter mishpokhe. Hot er ibergelozt dos shtetl, dem tsenter fun yidishe traditsionele lebn, avekforndik keyn moskve tsu vern "a reyner sovietisher shrayber". Ober "dos lebn un der goyrl" fun zayn epokhe hobn im nit gelozt tsu ru un hobn im farbundn mit zayn heymisher shtetl berdichev un mit dem yidishn folk af gor tragishn oyfn; zayn mame iz geven tsvishn di same ershte korbones fun der nachistisher shkhite in ukraine. Dos iz geshen in yuli in 1941, ven ale andere shkhite-mashinen hobn nokh nisht ekzistirt.

Beys ikh bin geven in moskve, hob ikh gehat a gelegnhayt tsu forn keyn krim af a konferentsye. Nokh der konferentsye, ven ikh bin arumgeforn durkh odes un kiev, hob ikh gevolt forn oykh keyn berdichev, vos hot mir farbundn mit dem giber fun mayn forshung. Ober vayl ikh hob demolt nit gehat keyn bakante mentschn in ukraine un biklal keyn informatsye vegn der shtot, hob ikh nit bashlosn forn dortn.

Mit a por yor tsurik hob ikh durkhgemakht gor a dramatishn ker in mayn forshung-veg; ikh hob bashlosn forshn vegn der tradishioneler velt fun di yidishe shtetlekh in mizrekh-eyrope. In der zelbiker tsayt hob ikh gelernt antropologishn un
sotsiologishn tsugang tsu kulitur say tsuliv mayn eygenem interes say tsuliv foderung fun dem institut, vos ikh gehert tsu ("Der natsionaler muzei fun etnografie in yapan").
Dervayl hob ikh gehat gelegnhayt zikh tsu lernenen in dem hebreyshn universitet in yerushalaym vi a tsaytiker student. Beys mayn limudim in isroel, ven ikh hob gezukht gants naye teme far doktors-disertatsie, hob ikh tsufelik zikh getrefn mit an internet-zaytl vegn der khasidisher alie le-regel keyn umen, a shtot in mitn ukraine.
"A khidesh!", hob ikh gekrigt. In dem zaytl hob ikh gefunen di bilder mit a sakh khasidim mit peyes, vos geyen arum in amolike shtetl in ukraine. Af ot dem tog hob ikh bashlosn tsu forshn vegn der chikave alt-naye fenomen, "alye le-regel keyn umen" ba di breslover khasidim.
"Keyn umen!", hob ikh bashlosn.

Un kimat in eyn tsayt hot a bakanter profesor ayngeladn mikh tsu a seminar fun
yidish, vos vet zayn ha-yor in vinitse, an ukrainishe shtot. Dos iz geven profesor moskovich, der rosh-opteyl fun slavistike in der hebreyisher universitet, khoch er iz mamesh a groyser mumkhe in der geshikhte fun der shprakh, "a bahaltener yiddishist". Er shtamt fun chernovits un iz oykh geven eyner fun di lelers fun
dem seminar.
Der emes iz, az far a yor hob ikh gehert vegn dem seminar fun profesor noy, vos oykh hot shoyn etlekhe mol zikh bateylikt in dem seminar vi a leler. Fun zayn mayse vegn dem seminar hob ikh gehat a groyse haftoe, fregndik zikh, tsi zaynen aza sakh talmidim in ukraine, vos lernen zikh yidish mit azoy groysn kheyshek.

Af aza oyfn bin ikh geforn keyn ukraine.

Hosted by uCoz